Cyranka zwyczajna[4][5] (Spatula querquedula) – gatunek wędrownegoptaka wodnego średniej wielkości, z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Mimo wielkiego zasięgu występowania nie wyróżnia się podgatunków[6][7].
W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu (rozmieszczony nierównomiernie, lokalnie może być liczny). Głównym obszarem lęgowym są Kotlina Biebrzańska oraz bagienna dolina Narwi[8].
Morfologia
Cechy gatunku
Młody w szacie juwenalnej.Samiec w szacie godowej ma głowę, szyję oraz pierś ciemnobrązową. Nad okiem ku karkowi biegnie łukiem biały, szeroki pas. Pierś cętkowana. Boki białe z drobnym, szarym prążkowaniem. Pokrywy skrzydłowe jasnoszare, na lotkach II rzędu znajduje się ciemny, biało obrzeżony pas. W locie ciemna pierś kontrastuje z jasnym brzuchem. Samiec w szacie spoczynkowej podobny do samicy, ale skrzydła takie same, jak w szacie godowej[9]. Samica jest większa od cyraneczki, ma dłuższy, bardziej szary dziób. Ogólne ubarwienie ma jasnobrązowe, pióra jasno obrzeżone. Przez oko biegnie ciemny pasek oczny[9]. Młode w szacie juwenalnej od samic różnią się ciemniejszym brzuchem i węższym pasem końcowym na lotkach II rzędu[9]. Dziób jest szary. Od cyraneczki różni się kolorem skrzydełka kciukowego: u cyranki jest ono jasnoniebieskie, u cyraneczki – ciemnoniebieskie.
długość ciała ok. 36–41 cm długość skrzydła 21 cm rozpiętość skrzydeł 58–65 cm długość dzioba ok. 7–11 cm masa ciała ok. 280–550 g
Ekologia
Biotop
Gęsto zarośnięte zbiorniki wodne. Często są to niewielkie stawy, a nawet rowy melioracyjne.
Toki
Wiosenne powroty w marcu i kwietniu cyranki wykonują już parami. Osobliwy jest lot godowy samców, w stadkach nad powierzchnią akwenu. Przy siadaniu na wodzie słychać szybkie klaskanie ich skrzydeł. Samiec pływa za samicą, trzymając dziób tuż przy jej ogonie. Jednocześnie stroszy pióra na łopatkach i na głowie, rytmicznie nią kiwając. Przy zarzucaniu łba na plecy wydaje głośne „trreb”. Samica odzywa się cichym „knek”.
Gniazdo
Głębokie obniżenie wyłożone roślinami i puchem, umieszczone na terenach bagnistych, wolno płynących zarośniętych wodach, nad kanałami lub stawami. Rzadziej samica ukrywa gniazdo w trzcinie, turzycach lub na polu. Od gniazd cyraneczki różni je wyścielenie piórami z białym pasem pośrodku.
Jaja z kolekcji muzealnej
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając od kwietnia do czerwca 6 do 12 żółtawych lub brunatnych jaj[5][11].
Jaja wysiadywane „twardo” przez okres 24 dni przez samicę[11]. Pisklęta są zagniazdownikami (gniazdo opuszczają po 24 godzinach). Opiekuje się nimi wyłącznie samica. Samiec strzeże gniazda jedynie podczas znoszenia jaj i w początkowym okresie wysiadywania. Najpóźniej po dwóch dniach od wyklucia matka prowadzi pisklęta nad wodę. Zdolność lotu osiągają po około 1 miesiącu. Kaczęta w puchu mają czarny pas pociągnięty przez oko, łączący się z podobnym pasem podocznym. Oba sięgają do dzioba. Młode podobne są do rodziców. W lipcu rodziny zbierają się w małe stadka, choć nie tak liczne jak u cyraneczki.
Pożywienie
Rośliny wodne, zarówno ich części zielone jak i nasiona, uzupełnione przez drobne zwierzęta wodne – bezkręgowce, drobne ryby i kijanki.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymaga ochrony czynnej[12]. Na Czerwonej liście ptaków Polski cyranka sklasyfikowana została jako gatunek narażony (VU)[13]. W latach 2013–2018 liczebność krajowej populacji lęgowej szacowano na 1000–3000 par[14]. Trend liczebności populacji krajowej uznawany jest za spadkowy[13].
↑Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Anatini Leach, 1820 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-08].
↑ abCarboneras, C. & Kirwan, G.M.: Garganey (Spatula querquedula). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2014. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-03)].
↑Frank Gill, David Donsker (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-12]. (ang.).
↑Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 151–153. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km², a liczny – 100–1000 par na 100 km².
↑ abcLarsL.SvenssonLarsL. i inni, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie III, poprawione i zaktualizowane, Przewodnik Collinsa, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 28,29, ISBN 978-83-7763-647-3 [dostęp 2024-02-20].
Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.brak strony w książce
Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Paul Sterry, Andrew Cleave, Andy Clements, Peter Goodfellow: Ptaki Europy: przewodnik ilustrowany. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-341-X.
Anas querquedula (Cyranka). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 149–152. ISBN 83-86564-43-1.
Jan Englert urodzony 11 maja 1943 roku, to polski aktor filmowy. Od 1957 roku wystąpił w ponad 60 filmach. Od 2003 roku jest dyrektorem artystycznym...
Marcin Dorociński urodził się 22 czerwca 1973 roku, to polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Znany jest z ról w takich filmach jak Odwróceni(2009), Róża(2011),...
Magdalena Rigamonti: wiek Ile lat ma Magdalena Rigamonti? w 2022 roku skończyła 47 lat Magdalena Rigamonti: wzrost Ile ma wzrostu Magdalena Rigamonti? brak informacji Magdalena...
Katarzyna Kolenda-Zaleska: wiek Ile lat ma Katarzyna Kolenda-Zaleska? w 2022 roku skończyła 59 lat Katarzyna Kolenda-Zaleska: wzrost Ile ma wzrostu Katarzyna Kolenda-Zaleska? 178cm Katarzyna Kolenda-Zaleska:...
Maja Komorowska urodziła się 23 grudnia 1937 roku w Warszawie, jest polską aktorką .Pod koniec lat 50-tych Maja Komorowska pobierała lekcje aktorstwa lalkowego w Państwowej...
Małgorzata Bela: wiek Ile lat ma Małgorzata Bela? W 2022 roku skończyła 45 lat. Małgorzata Bela: wzrost Ile ma wzrostu Małgorzata Bela? 177cm Małgorzata Bela:...
Używamy plików cookie na naszej stronie internetowej, aby zapewnić Ci najbardziej odpowiednie wrażenia, zapamiętując Twoje preferencje i powtarzając wizyty. Klikając „Akceptuj wszystko”, wyrażasz zgodę na użycie WSZYSTKICH plików cookie. Możesz jednak odwiedzić „Ustawienia plików cookie”, aby wyrazić kontrolowaną zgodę.
Ta strona korzysta z plików cookie, aby poprawić wrażenia podczas poruszania się po witrynie. Spośród nich pliki cookie, które są sklasyfikowane jako niezbędne, są przechowywane w przeglądarce, ponieważ są niezbędne do działania podstawowych funkcji witryny. Używamy również plików cookie stron trzecich, które pomagają nam analizować i rozumieć, w jaki sposób korzystasz z tej witryny. Te pliki cookie będą przechowywane w Twojej przeglądarce tylko za Twoją zgodą. Masz również możliwość rezygnacji z tych plików cookie. Jednak rezygnacja z niektórych z tych plików cookie może wpłynąć na wygodę przeglądania.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.