Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force (w skrócie SHAEF, z ang. Naczelne Dowództwo Alianckich Sił Ekspedycyjnych) – dowództwo sił alianckich w Europie Północno-Zachodniej działające od końca 1943 roku do zakończenia II wojny światowej. Dowódcą SHAEF był przez cały okres jego istnienia generał Dwight Eisenhower.
Historia
Eisenhower został przeniesiony ze śródziemnomorskiego teatru działań do SHAEF utworzonego w grudniu 1943 roku. Dowództwo przygotowywało wtedy szczegółowy plan inwazji w Normandii. Głównymi planistami byli generał Frederick E. Morgan i generał major Ray Barker. Ike korzystając z pomocy dowódcy sił lądowych w dniu lądowania, generała Montgomery' ego, dokończył i dopracował plan, który został obrócony w czyny 6 czerwca 1944 roku.
SHAEF pozostał w Wielkiej Brytanii aż do czasu, gdy przyczółki we Francji były wystarczająco obszerne i bezpieczne. W tym momencie Montgomery stracił stanowisko głównego dowódcy sił lądowych, nadal jednak piastował urząd brytyjskiej 21 Grupy Armii walczącej we wschodnim skrzydle w Normandii. Dowódcą 12 amerykańskiej grupy armii został zaś Omar Bradley. Z powodu złej sytuacji na froncie inwazję na południu Francji przesunięto na 15 sierpnia, aby zaoszczędzić środków. Tego dnia na wybrzeżu Morza Śródziemnego wylądowała 6 Grupa Armii gen. Jacoba L. Deversa. Początkowo poczynania Deversa kontrolowała AFHQ, Naczelne Dowództwo Sił Alianckich w południowej Europie. Po miesiącu walk przekazana jednak została do rąk SHAEF.
W grudniu 1944 roku siedzibę główną SHAEF przeniesiono do Wersalu, a 26 kwietnia 1945 roku do Frankfurtu.
Szefem polskiej misji wojskowej przy SHAEF był od kwietnia 1944 roku do sierpnia 1945 roku gen. Kazimierz Schally.
Armie
SHAEF podlegały armie amerykańskie, brytyjskie, francuska i kanadyjska. Łącznie były to trzy grupy armii i jedna samodzielna armia powietrznodesantowa:
/
/
1 Armia Powietrznodesantowa- 21 Grupa Armii
1 Armia- 2 Armia
- 12 Grupa Armii
- 1 Armia
- 3 Armia
- 9 Armia
- 15 Armia
- 6 Grupa Armii
1 Armia- 7 Armia
Ponadto podczas operacji Fortitude istniały także formacje-duchy:
- 1 Grupa Armii
- 14 Armia
- 4 Armia
SHAEF kontrolował także siły lotnicze podczas lądowania w Normandii. Był to 9 Armia USAAF i 2 Taktyczne Siły Powietrzne RAF.
Dowódcy
Dowódcy SHAEF[a]:
- Naczelny Dowódca: Dwight Eisenhower
- Zastępca Naczelnego Dowódcy: Arthur Tedder
- Naczelny Dowódca Sił Lotniczych: Trafford Leigh-Mallory
- Naczelny Dowódca Sił Morskich: Bertram Ramsay
Pomimo nalegań, szczególnie ze strony prasy, nie zdecydowano się na mianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Lądowych, gdyż zakres jego uprawnień kolidowałby z kompetencjami Naczelnego Dowódcy.
Bibliografia
- Stephen E. Ambrose: D-Day 6 czerwca 1944. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1999. ISBN 978-83-89656-43-8.
Uwagi
- ↑ Stan na dzień 6 czerwca 1944 roku