Lista największych państw w historii – największe terytorialnie imperia i państwa jakie istniały na przestrzeni dziejów.
Polska (I Rzeczpospolita) w latach 1618–1621 zajmuje 99. miejsce w historii pod względem powierzchni.
Imperium | Głowa państwa[a] | Powierzchnia (mln km²) |
Mapa | Lata | Ludność (w milionach) |
% światowej populacji w danym okresie |
---|---|---|---|---|---|---|
![]() |
![]() Jerzy V |
35,8[1] | ![]() |
1922[b][2][3] | 458 (w 1938)[4] | 19.95% (458 mln na 2295 mln w 1938) |
Wielki Ułus Mongołów | ![]() Kubilaj-chan |
33,0[5] | ![]() |
1270 | 110,0 (w XIII w.) | 25,64% (110 mln na 429 mln w XIII w.) |
![]() |
![]() Aleksander II |
23,7 | ![]() |
1866[6] | 176,4 w 1913 | 9,84% (176,4 mln na 1791 mln w 1913) |
Związek Radziecki | ![]() Michaił Kalinin[c] |
22,4 | ![]() |
1945–1991 | 286 (1989) | 5,4% (286 mln na 5291 mln w 1989) |
![]() |
![]() Karol IV |
20,0 | ![]() |
1740–1790[7] | 68,2 | 12,26% (68,2 mln na 556 mln w XVII w.) |
![]() |
![]() Władimir Putin |
17,1 | ![]() |
2022[8] | 146,1 | 2,0% (142,9 mln na 7000 mln w 2011) |
![]() |
![]() Qianlong |
14,7 | ![]() |
1790[6] | 432,2 w 1851.[e] | 36,6% (381 mln na 1.041 mln w 1820) |
![]() |
Jazid II[9] | 13,0 | ![]() |
720–732 | 62 (w wieku VIII) | 29,5% (62 mln na 210 mln[10] w wieku VII) |
![]() |
![]() Alexandre Millerand |
13,5 | ![]() |
1923–1938[7] | 150,9 w 1938 | 6,0% (150,9 mln na 2295 mln w 1938) |
![]() |
As-Saffah | 11,1 | ![]() |
750 | 50 W 850 | 20,0% (50 mln na 250 mln w 850) |
![]() |
![]() Maria I |
10,4 | ![]() |
1815[7] | ||
![]() |
![]() Karol III |
10 | ![]() |
2005[f][11] | 33,5 | 0,5% (33,5 mln[12] na 7000 mln w 2011) |
![]() |
![]() Xi Jinping |
9,9 | ![]() |
od 1999[h] | 1347 | 19,2% (1347 mln na 7000 mln w 2011) |
![]() |
![]() William McKinley |
9,8 | ![]() |
1898–1946[i] | 141,4 w 1946 | 5,23% (141,4 mln na 2700 mln w 1950) |
![]() |
![]() Piotr I |
8,7 | ![]() |
1822–1825[j] | 4 | 0,36% (4 mln na 1100 mln[13] w 1820) |
![]() |
![]() Jerzy VI |
8,2 | ![]() |
1939[k] | 22,3 w 2011 | 0,3% (22,3 mln na 7000 mln w 2011) |
Persja – Imperium Achemenidów | ![]() Kserkses I |
8,0 | ![]() |
480 p.n.e.[14][15] | 49,4 (w V w. p.n.e.)[16] | 44,0% (49,4 mln na 112,4 mln[17] w 480 p.n.e.) |
![]() |
![]() Hirohito |
7,4 | ![]() |
1942[l][7] | 134,8 w 1938 | 5,9% (134,8 mln na 2295 mln w 1938) |
Cesarstwo Rzymskie | ![]() Trajan |
6,5 | ![]() |
115–117[18] | 80,0 (w II w n.e.)[19][20] | 35,9% (80,0 mln na 223 mln[21] w II w n.e.) |
![]() |
![]() Adolf Hitler |
6,4[m] | ![]() |
1942 | 75,4 mln | 3,3% (75,4 mln na 2295 mln w 1938) |
Kaganat Turkutów | Bumyn |
6,0 | ![]() |
557[6] | ||
![]() |
![]() Tokta |
6,0 | ![]() |
1310 | ||
Królestwo Macedonii | ![]() Aleksander Macedoński |
5,2 | ![]() |
323 p.n.e.[6][22] | ||
![]() |
![]() Mehmed IV |
5,2 | ![]() |
1683[6] | 39 w XVII w. | 7,1% (39,0 mln na 556 mln w XVII w.) |
Kalifat Fatymidów | Al-Mu’izz | 5,1 | ![]() |
969[6] | ||
Indie – Imperium Maurjów | Aśoka |
5,0 | 250 p.n.e[6] | 50,0 w II w. p.n.e. | 33,3% (50,0 mln na 150 mln w II w. p.n.e.[23]) | |
![]() |
![]() Augustyn I |
4.9 | ![]() |
1822 | ||
Imperium tybetańskie | Sadnalegs | 4,6 | ![]() |
800[6] | ||
![]() |
![]() Timur |
4,6 | 1405[6] | |||
Indie – Imperium Wielkich Mogołów | ![]() Aurangzeb |
4,6 | ![]() |
1690[6] | 175 w 1700 | 29,2% (175,0 mln na 600 mln[24] w 1700) |
Cesarstwo Bizantyńskie | ![]() Justynian I Wielki |
4,5 | ![]() |
550 | 35 w VI w. | 19,8% (35 mln na 177 mln[13] w 550) |
Indie – Imperium Pala | Devapala | 4,0 | ![]() |
850 | 60 w 850 | 24,0% (60,0 mln na 250 mln w 850) |
Państwo Heftalitów | ![]() Toramana |
4,0 | ![]() |
490 | ||
Persja – Imperium Afszarydów | ![]() Nadir Szah Afszar |
4,0 | ![]() |
1747 | ||
Persja – Imperium Seleucydów | Seleukos I |
3,9 | ![]() |
301 p.n.e.[6][22] | ||
Turcja – Wielcy Seldżucy | ![]() Malikszah I |
3,9 | ![]() |
1080 | ||
![]() |
![]() Wiktor Emanuel III |
3,8 | 1939–1940 | 51,9 w 1938 | 2,3% (51,9 mln na 2295 mln w 1938) | |
Indie – Imperium Kuszanów | Vasudeva I | 3,8 | 200 | 42,37 w 140 | 19,0% (42,37 mln na 223 mln w 140) | |
Ilchanat | ![]() Oldżajtu |
3,75 | 1310[6] | |||
![]() |
![]() Wilhelmina |
3,7 | 1920–1940 | 60 w 1940 | 2,9% (60 mln na 2100 mln w 1940[13]) | |
Indie – Imperium Ćolów | Rajadhiraja Chola | 3,6 | ![]() |
1050[25] | ||
Imperium Chorezmijskie | ’Ala ad-Din Muhammad II | 3,6 | 1218 | |||
Persja – Imperium Sasanidów | ![]() Chosrow II |
3.5 | ![]() |
620[6] | 78,0 (w VII w.) | 37,1% (78,0 mln na 210 mln[10] w VII w.) |
Indie – Imperium Guptów | ![]() Ćandragupta II |
3,5 | ![]() |
400[6] | 58 w 400 | 26,36% (58,0 mln na 220 mln w 400)[26] |
Chanat Czagatajski | Czagataj | 3,5 | ![]() |
1310–1350[6] | ||
Persja – Imperium Safawidów | ![]() Isma’il I |
3,5 | ![]() |
1512 | ||
![]() |
![]() Wilhelm II |
3,5 | 1914 | 64,9 w 1914 | 3,7% 64,9 mln na 1753 mln w 1910) | |
![]() |
![]() Andrés de Santa Cruz |
3,5 | ![]() |
1835–1839 | ||
![]() |
![]() Fakhruddin Ali Ahmed |
3,3 | ![]() |
od 1975[n] | 1166 | 16,7% (1166 mln na 7000 mln w 2011) |
Sułtanat Delhijski | Kutb ud-din Mubarak Szach | 3,2 | ![]() |
1320 | 70 w 1330 | 18,91% (70,0 mln na 370 mln w 1330) |
Kaganat ujgurski | Jaγlaqar | 3,1 | ![]() |
795[6] | ||
Kaganat Chazarski | Zachariasz | 3,0 | ![]() |
850[6] | ||
Ruś Kijowska | ![]() Jarosław I Mądry |
3,0 | ![]() |
1050[6] | ||
Kaganat Karachanidów | Muhammad Toghan Khan | 3,0 | ![]() |
1025 | ||
![]() |
![]() |
3,0 | ![]() |
1800 | ||
Imperium Medów | Kyaksares | 2,8 | ![]() |
585 p.n.e.[6][22] | ||
Królestwo Partów | ![]() |
2,8 | ![]() |
1[6][22] | ||
![]() |
![]() Julio Argentino Roca |
2,8 | ![]() |
od 1881[p] | 40 | 0,6% (40 mln na 7000 mln w 2011) |
![]() |
Saladyn |
2,7 | ![]() |
1190[6] | ||
![]() |
![]() Kasym-Żomart Tokajew |
2,7 | ![]() |
od 1991[q] | 18,4 w 2017 | 0,24% (18,4 mln na 7530 mln w 2017) |
Madżapahit | Hayam Wuruk | 2,7 | ![]() |
1389 | ||
Królestwo Indo-Greckie | ![]() |
2,5 | ![]() |
150 p.n.e. | ||
Królestwo Greko-Baktryjskie | ![]() |
2,5 | ![]() |
184 | ||
![]() |
Ramaraja | 2,5 | 1674–1820 | 150 w 1820 | 13,6% (150 mln na 1100 mln w 1820) | |
![]() |
![]() Albert I |
2,5 | ![]() |
1922–1960[r] | ||
Chanat Kara Kitajów | Yelü Zhilugu | 2,5 | ![]() |
1210[6] | ||
![]() |
Simón Bolívar |
2,5 | ![]() |
1825–1831 | 2,6 w 1825 | 0,23% (2,6 mln na 1100 mln w 1825) |
![]() |
Abdel Fattah Muhammad al-Maghrabi | 2,5 | ![]() |
1956–2011[s] | 33 w 2009 | 0,5% (33 mln na 6820 mln w 2009) |
![]() |
![]() Ahmed Ben Bella |
2,3 | ![]() |
od 1962 | 41,3 w 2018 | 0,54% (41,3 mln na 7530 mln w 2018) |
Chiny – Cesarstwo Jin | Taizong | 2,3 | ![]() |
1126[6] | ||
![]() |
Joseph Kasavubu | 2,3 | ![]() |
od 1963[t]- | 81,3 w 2018 | 1,1% (81,3 mln na 7530 mln w 2018) |
![]() |
![]() Napoleon I |
2,1[u] | ![]() |
1811 | 30,3 w 1811 | 2,9% (30,3 mln na 1050 mln w 1811) |
Sułtanat Mameluków | An-Nasir Muhammad | 2,1 | ![]() |
1300 | ||
![]() |
Abd al-Aziz ibn Saud |
2,0 | ![]() |
od 1932[v] | 33 w 2018 | 0,43% (33 mln na 7530 mln w 2018) |
Cesarstwo zachodniorzymskie | ![]() Flawiusz Honoriusz |
2,0 | ![]() |
395[w] | 22[27] w IV w. | 12,4% (22 mln na 178 mln w 400[13]) |
Emirat Saffarydów | Amr Ibn Lajs | 2.0 | ![]() |
900 | ||
![]() |
Muhammad an-Nasir | 2,0 | ![]() |
1200[6] | ||
Państwo Inków | ![]() Huayna Capac |
2,0 | ![]() |
1527[6] | ||
![]() |
![]() Jefferson Davis |
2,0 | ![]() |
1861–1865 | 9,1 w 1865 | 0,65% (9,1 mln na 1400 mln w 1865) |
![]() |
![]() Jerzy VI |
2 | ![]() |
1949–1990 (aneksja Namibii) | 35 w 1990 | 0,66% (35 mln na 5300 mln w 1990) |
![]() |
![]() Sukarno |
1,9 | ![]() |
od 1945[x][q] | 264 | 3,5% (264 mln na 7530 mln) |
Chanat Syberyjski | Ibak-Irahim | 1,8 | ![]() |
1520 | ||
![]() |
![]() Idris I |
1,78 | ![]() |
od 1951[q] | 6,4 w 2018 | 0,08% (6,4 mln na 7530 mln) |
Królestwo Indo-Partów | Gondofares | 1.5 | ![]() |
50 | ||
Królestwo Indo-Scytów | Maues | 1,5 | ![]() |
90 | ||
![]() |
![]() Bogda Chan |
1,5 | ![]() |
od 1911[y] | 3 w 2018 | 0,04% (3 mln na 7530 mln w 2018) |
Imperium Nowoasyryjskie | Aszurbanipal |
1,4 | ![]() |
697 p.n.e.[6][22] | ||
Songhaj | Askia Muhammad | 1,4 | ![]() |
1500[28] | ||
![]() |
Modibo Keïta |
1,4 | ![]() |
1959-1960 | 7,5 w 1960 | 0,25% (7,5 mln na 3000 mln w 1960) |
Imperium Harszy | Harsza | 1,35 | ![]() |
625–648[6] | ||
![]() |
![]() Haile Selassie I |
1,3 | ![]() |
1952–1993[z] | 48 w 1990 | 0,9% (48 mln na 5300 mln w 1990) |
Imperium Mali | Ko Mamadi | 1,29 | ![]() |
1312[29] | 45 w poł XV w. | 10,0% (45,0 mln na 450 mln[30] w poł w. XV) |
![]() |
![]() François Tombalbaye |
1,28 | ![]() |
od 1960[q] | 15 w 2018 | 0,2% (15 mln na 7530 mln w 2018) |
![]() |
![]() Hamani Diori |
1,26 | ![]() |
od 1960[q] | 21,5 w 2018 | 0.3% (21,5 mln na 7530 mln w 2018) |
Aksum | ![]() Ezana |
1,25 | ![]() |
350[6] | ||
![]() |
![]() Agostinho Neto |
1,25 | ![]() |
od 1975[q] | 17 | 0,2% (na 7000 w 2011) |
Imperium Frankijskie | ![]() Karol Wielki |
1,2 | ![]() |
814[6] | ||
![]() |
![]() Gamal Abdel Naser |
1,18 | ![]() |
1959–1961[aa] | 32 | 1,07% (32 mln na 2982 mln w 1961) |
![]() |
![]() Zygmunt III |
1,15[31] | ![]() |
1618[ab]–1621 | 10 | 1,8% (10 mln na 546 mln w 1620[13]) |
I Państwo Bułgarskie | ![]() Symeon I |
0,8 | ![]() |
681–1018 | 4 | 1,6% (4 mln na 255 mln w 1000[13]) |
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Osoba sprawująca urząd głowy państwa w momencie osiągnięcia przez dane imperium największego terytorium, lub powstania danego państwa w takich rozmiarach.
- ↑ W 1922 Imperium Brytyjskie – metropolia (Wielka Brytania), kolonie, dominia, terytoria mandatowe. Dominia w tym czasie były de facto samorządnymi państwami powiązanymi z Wielką Brytanią unią personalną (wspólny król), po tym jak w 1919 zostały dopuszczone na równi z suwerennymi państwami do grona sygnatariuszy traktatu wersalskiego i członków założycieli Ligi Narodów. W 1922 Imperium Brytyjskie bez dominiów obejmowało 13,7 mln km² (co dawałoby mu 7. miejsce w rankingu).
- ↑ Michaił Kalinin był symboliczną głową państwa ZSRR jako Przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej. Faktycznie przywódcą państwa był Józef Stalin jako sekretarz generalny KC KPR(b), WKP(b) i KPZR, oraz przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych, a potem Rady Ministrów ZSRR; oraz jako Marszałek (generalissimus) Związku Radzieckiego.
- ↑ Rosja – jako Federacja Rosyjska powstała w 1991 po rozpadzie Związku Radzieckiego.
- ↑ Liczba osób spisanych w 1851 wyniosła 432 164 047 zgodnie z Draft History of Qing.
- ↑ Aneksja Wyspy Hans.
- ↑ Chińska Republika Ludowa proklamowana w 1949 roku.
- ↑ Od przyłączenia Makau do ChRL.
- ↑ Amerykańskie Imperium kolonialne od zdobycia Filipin i Portoryko w wojnie amerykańsko-hiszpańskiej do uzyskania niepodległości przez Filipiny.
- ↑ Wystąpienie Urugwaju.
- ↑ 1939-(retroakcja) wejście w życie Statutu Westminsterskiego stwierdzającego niepodległość Australii. Wówczas państwo administrowało Terytorium Papui i Nowej Gwinei (wcześniej Papua oraz Nowa Gwinea Australijska).
- ↑ 1942: apogeum podbojów Cesarstwa Japonii w czasie II wojny światowej – Japonia + terytoria mandatowe + obszary okupowane (Indochiny, Malaje, część Chin, Holenderskie Indie Wschodnie i niektóre wyspy Pacyfiku.
- ↑ „Rzesza Wielkoniemiecka” łącznie z obszarami okupowanymi nie wcielonymi do III Rzeszy, np. komisariaty na zajętych obszarach Związku Radzieckiego.
- ↑ Aneksja Sikkimu.
- ↑ W skład duńskiego imperium kolonialnego wchodziły Dania, Norwegia, Islandia i Grenlandia.
- ↑ Przyłączenie Patagonii.
- ↑ a b c d e f Uzyskanie niepodległości.
- ↑ Objęcie mandatu nad Ruanda-Urundi do uzyskania niepodległości przez Kongo Belgijskie.
- ↑ Do czasu uzyskania niepodległości do powstania Sudanu Południowego.
- ↑ Ostateczne przyłączenie (pokonanie secesji) Katangi.
- ↑ I Cesarstwo Francuskie pod panowaniem Napoleona I łącznie z państwami zależnymi (Księstwo Warszawskie, Związek Reński, Hiszpania i Włochy).
- ↑ Powstanie Królestwa Arabii Saudyjskiej.
- ↑ Podział Cesarstwa Rzymskiego.
- ↑ W latach 1976–2002 częścią Indonezji był de facto Timor Wschodni.
- ↑ Niepodległość od Chin jako Mongolia Zewnętrzna.
- ↑ Łącznie z Erytreą.
- ↑ Zjednoczona Republika Arabska powstała 1 lutego 1958 roku w wyniku połączenia Egiptu i Syrii. 29 września 1961 w Syria w wyniku zamachu stanu, wycofała się z unii. Egipt zachował nazwę Zjednoczonej Republiki Arabskiej aż do 1971 roku.
- ↑ Po rozejmie z Rosją w Dywilinie.
Przypisy
- ↑ Ferguson, Niall (2004). Empire, The rise and demise of the British world order and the lessons for global power. Basic Books. ISBN 0-465-02328-2.
- ↑ Harrison Moore: The Dominions of the British Commonwealth in the League of Nations, International Affairs, s. 373, rok 1931.
- ↑ F. R. Scott (January 1944). „The End of Dominion Status”. The American Journal of International Law (American Society of International Law) 38 (1): 34–49.
- ↑ Mark Harrison: The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison, 1998.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120819050341/http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf s.222 Jonathan M. Adams, Thomas D. Hall and Peter Turchin (2006). „East-West Orientation of Historical Empires” (PDF). Journal of World-Systems Research (University of Connecticut) 12 (no. 2): 219-229.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, „East-West Orientation of Historical Empires”, Journal of World-Systems Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219-229 (2006).
- ↑ a b c d Gordon (2005).
- ↑ Inwazja Rosji na Ukrainę (2022).
- ↑ Mały słownik kultury świata arabskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1971. Hasło: Omajjadzi w Damaszku, s. 415.
- ↑ a b McEvedy and Jones (1978).
- ↑ Hans – nietypowa walka Kanady i Danii o bezludną wyspę [online], turystyka.wp.pl .
- ↑ 2011 Census Profile [online], Statistics Canada [dostęp 2013-03-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-02-26] (ang.)., dostępna.
- ↑ a b c d e f Human Population Through Time. American Museum of Natural History 2016-11-04. [dostęp 2018-11-01].
- ↑ Vasseghi, Sheda.
- ↑ The other Iran story: Re-engineering the nation’s cultural DNA. worldtribune.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-21)].”, Breaking... WorldTribune.com World Tribune News (12 October 2009).
- ↑ Alfred Cook, Psychology, an Account of the Principal Mental Phenomena 27.
- ↑ International Programs – People and Households – U.S. Census Bureau [online], census.gov [dostęp 2017-11-25] .
- ↑ Steele, Christy, „Rome”, p. 36 (2001).
- ↑ Mclynn Frank „Marcus Aurelius” p. 4. wyd. The Bodley Head 2009.
- ↑ Roman Empire Population s. 65.
- ↑ Mclynn Frank „Marcus Aurelius” p. 4. Wyd. The Bodley Head 2009.
- ↑ a b c d e Rein Taagepera „Size and Duration of Empires Growth-Decline Curves, 3000 to 600 B.C.”, Social Science Research Vol. 7, 180-196 (1978).
- ↑ Colin McEvedy y Richard Jones (1978), „Atlas of World Population History”, Facts on File (p. 342-351). New York.
- ↑ Thomlinson (1975, Tabla 1).
- ↑ History Chola Empire – History Of Ancient, Medieval And Modern India.
- ↑ Harrison (1998, p. 3,7).
- ↑ Populacja Imperium Rzymskiego « IMPERIUM ROMANUM, „IMPERIUM ROMANUM” [dostęp 2018-11-01] (pol.).
- ↑ John O. Hunwick: Timbuktu and the Songahy Empire: Al-Sa’di’s Ta’rikh Al-sudan Down to 1613 and other Contemporary Documents (Brill, 2003), p. xlix.
- ↑ Hempstone, s. 312.
- ↑ Walker, Sheila S., African roots/American cultures: Africa in the creation of the Americas, Publicado por Rowman & Littlefield, p. 127. (2001).
- ↑ Mariusz Trąba, Lech Bielski: Władcy i królowie Polski. Warszawa: Reader’s Digest, 2005, s. 444. ISBN 83-60123-13-6.